MENI
Autor izložbe: Mr Jelena Perać, viši kustos, Odsek za fotografiju i primenjenu grafiku
Od vremena kada su se pojavile u trećoj četvrtini 19. veka, pa do današnjih izdanja, razglednice – «ilustrovane poštanske karte» – predstavljaju veoma rasprostranjen vizuelni materijal, i čine značajan deo vizuelne kulture modernog doba. One pripadaju korpusu novih vizuelnih medija koji su se pojavili tokom 19. veka. Nastanak razglednica u našoj sredini praktično korespondira s pojavom filma, dok im je velika prethodnica i osnova u 19. veku bila fotografija.
Razdoblje 1895–1914. obuhvata pojavu i produkciju razglednica u prvom periodu njihovog postojanja u Kraljevini Srbiji, odnosno vreme njihovog nastanka, razvoja i širokog rasprostiranja. Prva serija razglednica u Srbiji, u izdanju beogradske knjižare Velimira Valožića, pojavila se 1895. godine, a uskoro su je pratile brojne serije ovog i drugih izdavača.
Izložba Razglednice u Srbiji 1895 – 1914 predstavlja pokušaj novog sagledavanja i vrednovanja razglednice kao jedinstvenog vizuelnog artefakta koji je imao mesto i značenje u određenom kulturno-istorijskom i umetničkom kontekstu. Kao nova, popularna vizuelna forma, koja se proizvodila i distribuirala masovno, razglednice su predstavljale snažno komunikaciono sredstvo, čije se delovanje i funkcija u javnosti krajem 19. veka u mnogim aspektima može uporediti s onom koje su u kasnijem periodu preuzeli savremeni masovni elektronski i digitalni mediji.
Upravo funkcija razglednice kao sredstva masovne komunikacije je u glavnom fokusu prezentacije na izložbi, kao i u studijskom tekstu autora Jelene Perać koji je prati. Na izložbi je prikazano 367 eksponata – razglednica koje se danas čuvaju u kolekcijama Muzeja primenjene umetnosti, Narodne biblioteke Srbije i Biblioteke grada Beograda, kao i u privatnoj kolekciji gospodina Miloša Jurišića. Predstavljene su kroz nekoliko segmenata:
- topografske razglednice (urbani javni prostor, javna zdanja, javni spomenici i predstave prirode
- razglednice s predstavama javnih svečanosti i događaja (javne svečanosti i predstave ratnih dešavanja
- portretne razglednice (predstave znamenitih ljudi i heroja i predstave naroda)
- razglednice – reprodukcije umetničkih dela
- reklamne razglednice
Izložbu prati reprezentativna publikacija – katalog, s obimnim studijskim tekstom, bogatim ilustracijama i kataloškim delom. Prof. dr Miroslav Timotijević u recenziji teksta J. Perać navodi da je on napisan na osnovu sistematskog istraživanja i dobrog poznavanja referentne literature, a metodološki je strukturiran na modernim teorijama vizuelne kulture.Autor izuzetno elegantne postavke je arh. Bojana Đurović, dok je rafinovano grafičko oblikovanje kataloga delo Dragane Lacmanović.
Pozdrav iz Beograda (Panorama grada. Železnička stanica. Narodno pozorište)
Beograd, 1898. Izdanje Knjižare Velimira Valožića Crtež: Vladislav Titelbah Hromolitografija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 23467
Knez Mihailova ulica
Beograd, 1909. Izdanje Knjižare Rajkovića i Ćukovića Kombinovana tehnika (autotipija i kolotipija) Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 11399
Pozdrav iz Beograda
Beograd, do 1914. (bez oznake izdavača) Fotografija Kolekcija Miloša Jurišića
Palata pravde. Kraljev dvor
Beograd, 1899. Izdanje Vilhelma Gerke Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 11397
Novi dvor
Beograd, 1906. Izdanje B. M. Božića Fotografija: M. Jovanović (?) Kolotipija Kolekcija Miloša Jurišića
Spomenik knezu Mihailu
Beograd, 1909. Izdanje Knjižare Rajkovića i Ćukovića Kombinovana tehnika (autotipija i kolotipija) Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 23569
Pozdrav iz Srbije
Beograd, 1900-1901. Izdanje Vilhelma Gerke Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 9478
Pozdrav iz Vranja
Beograd, 1896. Izdanje Knjižare Velimira Valožića Crtež: Vladislav Titelbah Autotipija Narodna biblioteka Srbije, Rg 510/1
Pozdrav iz Kragujevca: Mihailova ulica
Kragujevac, 1899–1900. Izdanje Ljubiše Đonića Fotografija: Ljubiša Đonić Kolotipija Kolekcija Miloša Jurišića
Ćele kula
Beograd, oko 1910. Izdanje Knjižare Rajkovića i Ćukovića Kolotipija, ručno kolorisana Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 10929
Pozdrav iz Srbije: Sa venčanih svečanosti Njihovih Veličanstava 23/7– 5/8 1900.
Zemun, 1900. Izdanje Dragutina Frankla Fotografija: Milan Jovanović Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 23445
Trijumfalna kapija u Kolarčevoj ulici, prilikom svečanog dolaska NJ. V. kralja Petra I – 2. juna 1903. godine
Beograd, 1903. Izdanje Solomona J. Koena «Kod Napoleona» Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 10499
Pozdrav iz Srbije: Kraljica Draga. Kralj Aleksandar I. Kraljica Natalija. Kralj Milan
Srbija, 1900–1901. (bez oznake izdavača) Autotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 12313
Radoje Domanović
Beograd, oko 1910. Izdanje Knjižare Svetislava B. Cvijanovića Fotografija Kolekcija Miloša Jurišića
Pozdrav iz Beograda: Turske ženske narodne nošnje
Srbija, 1899. (bez oznake izdavača) Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 10500
Pozdrav iz Srbije: Srpska nošnja
Srbija, do 1906. (bez oznake izdavača) Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 23456
Paja Jovanović, «Povratak sa bojišta»
Beograd, 1900–1901. Izdanje Vilhelma Gerke Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 1228
Jaroslav Čermak, «Hercegovačko roblje»
Beograd, 1908. Izdanje Knjižare Rajkovića i Ćukovića Kolotipija Muzej primenjene umetnosti, inv. br. 22550
Grand hotel «Pariz» Sv. Botorića i drugova. Pivara Đorđa Vajferta
Beograd, 1899. Izdanje Grand hotela «Pariz» Hromolitografija Narodna biblioteka Srbije, Rg 786/I/3
Mehanička fabrika štikeraja i štrikeraja Mike Eškenazija
Beograd, do 1906. Izdanje Solomona J. Koena «Kod Napoleona» Kolotipija Biblioteka grada Beograda, Fond F-I-53, inv. br. 753
