Malta bijenale 2024

Likovna umetnost i nasleđe, Srpski paviljon

Slikarstvo i vajarstvo kao medij koji nose ideju potiču od samih početaka prepoznavanja umetničkog izraza u čoveku. Tema koncepta izložbe sa site-specific karakterom, dva pola (ženski i muški), dva osnovna elementa (voda i zemlja) i dva medija pokretnog nasleđa (slika i skulptura) spajaju se u dijalogu potreba za zaštitom specifičnosti, istovremeno nasleđa i savremenog stvaralaštva. Ovaj pomalo romantičan koncept odnosi se na romantični pogled na ideju o white sea olive groves.

Autori: Biljana Jotić, kustoskinja/komesarka

Umetnici: Ivana Živić/ Đorđe Stanojević/ Miodrag Rogan

SRPSKI PAVILJON

• Naziv paviljona:

LIKOVNA UMETNOST I NASLEĐE: Vizuelni dijalog i prostorne komunikacije

• Ime i prezime kustosa:

Biljana Jotić, istoričarka umetnosti, kustoskinja, direktorka MPU, komesarka

• Ime i prezime umetnika:

Ivana Živić, slikarka

Prof. Đorđe Stanojević, slikar

Miodrag Rogan, vajar

Autor teksta: Biljana Jotić

Vizuelni identitet: Irina Ivković

Realizacija: Muzej primenjene umetnosti u ime Ministarstva kulture Republike Srbije

Brošura

Ivana Živić:

Đorđe Stanojević:

Miodrag Rogan

LIKOVNA UMETNOST I NASLEĐE: Vizuelni dijalog i prostorne komunikacije

Iako smo u većini slučajeva pod zaštitom smatrali arhitektonsko projektovanje, nepokretno i nematerijalno  nasleđe, ovaj projekat nameće potrebu zaštite pokretnog i materijalnog nasleđa i likovnih stvaralačkih tehnika. U doba paralelnih realnosti, fizičke i virtuelne perspektive postojanja, slika i skulptura predstavljaju materiju, taktilnu formu koja prozlazi iz čoveka. Vizuelni elementi kompozicije međusobno komuniciraju i deluju unutar kompozicije, noseći u sebi konceptualne ili prostorne osnove.

Slika kao medij koji nosi ideju, viziju stvarnosti ili fikciju stvarnosti potiče od samih početaka prepoznavanja umetničkog izraza u čoveku. Od pećinskih tragova postojanja, preko civilizacija starog i novog doba, srednjeg i novog veka, do modernog i savremenog doba, slika prati i preživljava tok vremena. Sa aspekta trajanja, slika je oličenje medija koji nestaje i koji  odražava neophodnost za zaštitom. Ta činjenica povezuje koncept srpskog paviljona sa generalnom temom Bijenala Malta 2024.

Kada danas, u vreme sa prefiksom „post”, govorimo o skulpturi – trodimenzionalnoj formi umetničkog izraza – nostalgično razmišljamo da je oblikujemo rukom umetnika. Još od samih početaka istorije i kroz razvoj civilizacije, skulptura je bila neodvojivi deo prostornih formacija – ponekad u vidu plošnosti i plastike u sprezi sa arhitekturom, a ponekad i samostalna. Ono po čemu se razlikuje od ostalih oblika umetničkog izražavanja jeste to što uključuje prostor, novu dimenziju u kojoj je koncentrisan senzibilitet umetničkog izraza. Značaj materijalizacije konceptualne osnove jeste dodatni deo veštine umetnika, što ga čini jedinstvenim poljem izražavanja i veštine, umetnost i zanat.

Pokretačka tačka profesora i stvaraoca Đorđa Stanojevića kreće iz prirode, majke zemlje i njenih elemenata i onoga što proističe iz nje, zajedno sa ljudskim postojanjem. Nakon više godina bavljenja dizajnom za medije u svetskim tokovima, odlučio je da se vrati osnovi iz koje potiče i koja ga podstiče. Vratio se slici i rodnom mestu, gde je pokrenuo priču o suštinskoj povezanosti prirode i umetnosti. Njegova stvaralačka specifičnost prepoznaje se u jedinstvenoj potrebi za iskonskim. Njegov atelje je prostor, otvoren i neograničen. On sirovu materiju na platnu, zemlju i prirodne pigmente izlaže spoljnim atmosferskim uticajima tog trenutka i tog podneblja, čiji tragovi postaju slika.

Ivana Živić, umetnica koja godinama traga za napuštenim prostorima zamkova, kuća, crkava.., prenosi ih u sliku, na platno koje puni vodom kroz koju nekada plivaju ženske osobe ili je prazno kao isti ti prostori, čime reaguje na savremeno doba. Idejna osnova njenih asocijativnih prostora i imaginarnih „plivačica” direktno kritikuje savremeno doba otuđenosti, ne samo od prirode nego i od samih sebe. Pojačan senzibilitet javlja se kroz direktnu komunikaciju, sugestivno pozivajući svakog pojedinačnog posmatrača da zaroni duboko u te vodene prostore.

Miodrag Mišo Rogan, jedan od umetnika prepoznatljivog karaktera, na svom dosadašnjem stvaralačkom putu ostavlja deo sebe u oblikovanim formama. Ne odustajući ni u jednom trenutku od korena majstorske i zanatske tehnike, on vizuelno definiše prostore specifičnog senzibiliteta. Česti su primeri njegovog izražavanja koji naginje apstrakciji, odnosno redukciji oblikovanih formi koje su prepoznatljive oku i vode u polje novog prepoznavanja, gde su misaoni procesi ispred vidljivog. Poimanje skulpture povezuje sa čovekovim prostorom, bilo unutrašnjim ili spoljašnjim. … „Trebalo je da shvatimo da je treća dimenzija veoma bitna za oblikovanje našeg bića.”

Kustoski koncept dijaloga slike i skulpture, kao i tri savremene umetničke specifičnosti, čvrsto povezane sa kritičkim odnosom prema savremenom postglobalnom duhu i novim tehnologijama koje stvaraju novu stvarnost, projekat Likovna umetnost i nasleđe ukazuje na potrebu očuvanja postojećeg iskustva i tradicije, lokalnog karaktera i zanata. Dva pola (umetnica i umetnik), dva osnovna elementa (voda i zemlja), spajaju se u jednoj temi – vizuelnom i prostornom dijalogu koji nosi poruku o potrebi očuvanja i zaštite.

Umetnost je prostor za komunikaciju i ovaj projekat ukazuje na to. Termini vremena i prostora su nezavršeni. Odnos prema nasleđu u kontekstu vremena možemo posmatrati obostrano, u smislu tradicije i u smislu novih tehnologija koje nose novu stvarnost i odnos prema nasleđu. A kada je reč o prostoru – u smislu povezivanja teritorijalnih specifičnosti i karakteristika, kao i globalne misli – posmatrač postaje svedok, odnosno korisnik prostora stvarajući sopstvena taktilna iskustva i doživljaje.

Koncept ove izložbe sa Site specific karakterom nosi poruku o prostornom prilagođavanju i komunikaciji. Unošenje specifičnosti srpskog nasleđa i savremenih autora sa specifičnim identitetom u prostor koji je karakterističan za nasleđe Malte jeste trenutak povezivanja i komunikacije unutar autentičnosti. Ovaj pomalo romantičan koncept ukazuje na pomalo romantičan pogled na koncept white sea olive groves.

Biljana Jotić,

istoričarka umetnosti (MA), kustoskinja,

komesarka